9-6- فضاي كافي براي خشك كردن تجهيزات

9-6-1- وسايل شسته شده بايد در يك محوطه نگهداري تميز انبار شوند . زهكشي اين محيط بايد مناسب باشد .

9-6-2- براي جلوگيري از رشد كپك‌ها محيط بايد به طور كافي تهويه شود .

9-7- آموزش نظافت‌كاران

9-7-1- متصديان نظافت بايد به مقدار كافي آموزش ببينند . آنها بايد از موارد زير آگاهي داشته باشند .

  • برنامه نظافت ؛
  • مواد شيميايي موجود و احتياطات ايمني لازم ؛
  • رقيق‌سازي محلول‌هاي شوينده و گندزدا ؛
  • ضرورت خروج موادغذايي از خط در هنگام نظافت ؛
  • استانداردهاي بهداشت فردي ؛
  • استفاده و مراقبت از تجهيزات شوينده ؛

9-7-2- افرادي كه اختصاصاٌ كارهاي نظافت را انجام مي‌دهند بايد توسط لباس‌هاي رنگي و يا نشانه‌هاي ديگر از ساير كاركنان متمايز باشند .

9-8- نظافت و مراقبت

9-8-1- از عمليات نظافت به هر شكلي كه بخواهد انجام شود بايد مراقبت شود .

9-8-2- براي اطمينان از نظافت كامل هر بخشي از تجهيزات بايد يك برگه بازرسي در دسترس باشد .

9-8-3- ناظر نظافت بايد با تجهيزات شستشو آشنا باشد و روزانه آنها را بررسي كند . وسايل صدمه ديده يا شكسته بايد بلافاصله جايگزين شوند .

9-8-4- ناظر نظافت بايد رقت محلول‌هاي شستشو را هر از چند گاهي بررسي كند و در صورت پايين بودن و يا بالا بودن رقت ، اقدام اصلاحي را اتخاذ كند .

9-9- بررسي‌هاي فيزيكي و آزمايش‌‌هاي ميكروبي

9-9-1- در صورت كافي بودن عمليات شستشو ( دستي يا CIP  )نبايد هيچ ذره‌اي از مواد خارجي و كثافات در پايان عمليات شستشو روي سطوح موردنظر ديده شود .

9-9-2- هنگام بازرسي فيزيكي تجهيزات به تميز بودن و عاري بودن سطوح از روغن يا گريس توجه خاص شود .

9-9-3- براي اطلاع از وضعيت بهداشتي سطوح شسته شده ، آزمايش ميكروبي بايد انجام شود .

9-9-4- در صورت زياد بودن طول لوله‌هاي دستگاه CIP ، در محل‌هاي اتصال و همچنين قسمت‌هايي از خط بايد آزمايش ميكروبي انجام شود .

9-9-5- در صورتي كه آزمايش‌هاي ميكروبي ناكارآمدي عمليات شستشو و نظافت را ثابت كرد بايد بلافاصله متصديان نظافت را آگاه كرد .

9-10- تميز كردن هنگام راه رفتن و انبارداري مناسب

9-10-1- گذشته از سالن توليد ، كليه ساختمان‌ها و محيط كارخانه بايد همواره تميز نگهداري شود .

9-10-2- محوطه‌هاي داخلي و خارجي كارخانه بايد تميز نگهداري شده و عاري از تجهيزات اضافي ، ظروف خالي ، بارچين و وسايل ديگري كه باعث لانه‌گزيني آفات مي‌شود باشد .

9-10-3- در محوطه‌هاي توليد و آماده‌سازي ، سطوح كثيف و باقي‌مانده‌هاي موادغذايي بايد به حداقل كاهش يابد . كثافات بايد براساس اصل تميز كردن هنگام راه رفتن جمع‌آوري و دفع شوند .

9-10-4- براي جمع‌آوري كثافات ، ضايعات مواد بسته‌بندي و ساير زباله‌ها بايد در نقاط موردنظر سطل زباله در نظر گرفته شود . اين ظروف بايد گنجايش كافي داشته باشند . خالي كردن ظروف زباله بايد مطابق دستور عمل تهيه شده توسط گروه حصپ و توسط متصديان اين كار انجام شود .

9-10-5- كثافات كف كارخانه بايد توسط متصديان اين كار به غير از كارگران خط -كه احتمال آلوده كردن خط را دارند- انجام شود .

9-10-6- براي جلوگيري از ازدحام يا شلوغي خط ، مواد بسته بندي را بايد به مقدار توليد روزانه وارد سالن كرد و انبارش و نگهداري آن به طور مناسبي انجام شود .

9-10-7- كليه امكانات كارگري نظير رخت‌كن‌ها ، توالت‌ها ، غذاخوري و استراحت‌گاه كارگران بايد به طور مرتب در طول روز تميز شوند .

9-11- اعلاميه بهداشتي

   واحدهاي فرآوري موادغذايي بايد توصيه‌هاي بهداشتي زير را در قالب اعلاميه يا اطلاعيه بهداشتي نوشته و در جايي كه به رويت كليه كاركنان مي‌رسد نصب كنند . اعلاميه بهداشتي بايد موارد زير را شامل شود :

  • هر روز لباس تميز بپوشيد .
  • هنگام جابجايي ، فرآوري و نگهداري موادغذايي از تماس دست با بيني ، دهان ، موي سر و پوست خود پرهيز كنيد .
  • در كارخانه سيگار نكشيد .
  • روي موادغذايي يا مواد خام به طور مستقيم عطسه يا سرفه نكنيد . دست‌هاي خود را بعد از سرفه يا عطسه كردن بشوييد .
  • موي سر خود را با سربند مناسب بپوشانيد .
  • استفاده از دستمال‌هاي شخصي پرهيز كرده و از دستمال‌هاي كاغذي يكبار مصرف استفاده كنيد .
  • موي صورت خود را كوتاه نگهداريد .
  • بعد از پاك كردن بيني دست‌هاي خود را بشوييد .
  • هنگام جابجايي و فرآوري موادغذايي از وسايل زينتي و جواهرآلات استفاده نكنيد .
  • وسايل شخصي و يا ابزار كار را در جيب‌هاي لباس‌كار قرار ندهيد .
  • افراد درگير در جابجايي و فرآوري موادغذايي بايد سالم و تندرست باشند .
  • لباس كار را خارج از محيط‌ كار نپوشيد .

10- بررسي شكايات و فراخواني محصول

10-1- شكايات مشتري

10-1-1- كارخانه بايد داراي يك برنامه بررسي شكايات مشتريان باشد . مسئول اجراي اين برنامه نيز بايد مشخص باشد . وي بايد داراي دانش كافي و تجربه لازم باشد .

10-1-2- در شكايت‌هاي مربوط به كيفيت محصول ، مدير كنترل كيفيت در مطالعه مشكل مي‌تواند مشاركت داشته باشد .

10-1-3- كليه شكايات مربوط به كنترل كيفيت بايد ثبت و گزارش شود .

10-1-4- طبق يك برنامه زمان‌بندي شده بايد شكايات را بررسي و اقدام موردنظر را اتخاذ كرد .

10-1-5- چنانچه يك بهر از محصول داراي مشكلي باشد اقدام لازم براي سايربهرها بايد صورت گيرد .

10-1-6- اقدام اصلاحي بايد مطابق با شكايت موردنظر و مقررات مراجع ذيصلاح باشد . اقدام اصلاحي بايد ثبت و اجرا شود.

10-1-7- اقدام اصلاحي بايد ضمن رفع شكايت از تكرار دوباره آن جلوگيري كند .

10-1-8- براي مراقبت از روند توزيع و مصرف بايد از گزارش‌هاي مربوط به شكايات بهره گرفت . اين گزارش‌ها بايد به طور مرتب بازبيني شود . يافته‌ها بايد به طور مرتب به مدير يا رييس كارخانه اعلام شود .

10-2- فراخواني موادغذايي

10-2-1- در صورت آلوده شدن ماده غذايي يا مشكوك بودن به سلامت آن براي مصرف انساني بايد آن را از بازار جمع‌آوري و يا به اصطلاح فراخواند .فراخواني ماده غذايي ، محصول ناسالم را از دسترس مشتري دور كرده و به وي در خصوص خطاهاي بهداشتي آگاهي مي‌دهد . هنگام فراخواني يك ماده غذايي پنج اصل زير را بايد مدنظرقرار داده و دنبال كرد .

  • عدم عرضه محصول مشكوك ؛
  • شناسايي و جداسازي محصول ناسالم ؛
  • تعيين محل توزيع و فروش محصول ؛
  • مطلع كردن مرجع ذيصلاح ؛
  • تعيين تكليف محصول فراخوانده شده .

  • 10-2-2- براي فراخواني محصول ، كارخانه بايد داراي برنامه باشد . طبق برنامه فراخواني بايد بتوان محصول را در هر زمان موردنياز از بازار جمع كرد .

10-2-3- وظايف مديريت كارخانه

   وظايف مدير كارخانه در خصوص فراخواني محصول را مي‌توان به صورت زير دسته‌بندي كرد :

  • شناسايي محصول مشكوك ؛
  • صدور مجوز فراخواني محصول ؛
  • مطلع كردن مشتريان و مراجع بهداشتي ذيصلاح ؛
  • تحقيق و بررسي مشكل ايجاد شده ؛
  • تعيين تكليف محصول فراخوانده شده ؛
  • مرور رويه‌هاي فراخواني محصول ( سالي دوبار )
  • به روز كردن اطلاعات فراخواني محصول ؛
  • اصلاح برنامه و رويه ايمني موادغذايي .

10-2-4- وظايف مدير توليد

   مدير توليد بايد وظايف زير را در مورد فراخواني محصول داشته باشد .

  • نگهداري اسناد و مدارك توليد ؛
  • تهيه و به روز كردن تلفن تماس كاركنان كليدي و مراجع بهداشتي ؛
  • تعيين مقدار محصول فروخته شده ؛
  • تعيين شماره بهر ، تاريخ توليد و انقضا و ساير اطلاعات لازم ؛
  • تعيين محل عرضه محصول ؛
  • بررسي و تحقيق در مورد مشكل ايجاد شده .

10-2-5- مراحل فراخواني محصول :

فراخواني محصول داراي مراحل مختلفي است كه در زير به آنها اشاره شده است . اين مراحل بايد در برنامه فراخواني محصول كارخانه مدنظر قرار گيرند .

مرحله يك – در اين مرحله بايد ماهيت مشكل ايجاد شده مشخص شود . تصميم‌گيري براي فراخواني محصول بستگي به واقعيت‌هاي موجود داشته و براي اين منظور بررسي دقيق همه اسناد و گزارش‌ها براي تحليل اطلاعات ضروري است .

   به اين منظور كليه اطلاعات زير را بايد به طور جامع تهيه كرد :

  • چه نوع محصولي توليد شده است ؟
  • زمان توليد كي بوده است ؟
  • مقدار محصول توليد شده چقدر است ؟
  • مشكل كي اتفاق افتاده است ؟
  • محصول چگونه شناسايي شده است ؟
  • علت‌هاي احتمالي بروز مشكل چه بوده است ؟

مرحله دوم – در اين مرحله خطر آلودگي محصول و اثر آن در جامعه بايد ارزيابي شود . اين ارزيابي بايد به طور جامع انجام شود . ارزيابي انجام شده سه نتيجه زير را در پي خواهد داشت .

  • اگر در مورد محصول ، خطر ايمني وجود ندارد كاري انجام ندهيد .
  • چنانچه محصول آلوده و يا مشكوك عرضه شده است آن را فرا بخوانيد .
  • اگر محصول آلوده در چرخه توزيع است آن را برگردانيد .

مرحله سوم – مقدار محصول و تاريخ توليد آن را مشخص كنيد .

مرحله چهارم – محل فروش محصولات را مشخص كنيد .

مرحله پنجم – كليه مشتريان و توزيع كنندگان را مطلع كرده و براي جمع‌آوري و برگشت دادن محصول اقدام كنيد .

مرحله ششم –  مرجع بهداشتي را مطلع كنيد .

مرحله هفتم – مردم را از خطر احتمالي آگاه كنيد .

مرحله هشتم –

  • يك اطلاعيه تهيه كرده و در جرايد منتشر كنيد .
  • در اطلاعيه فراخواني بايد جزييات محصول نظير شماره بهر ، ماهيت نقص و عيب محصول ، شدت خطر و اقدام موردنظر گرفته شود .
  • محصول فراخوانده شده را جداسازي كنيد و با شماره گذاري آن در محل جداگانه‌اي انبار كنيد .
  • محصول را تعيين تكليف كردن كنيد .
  • در صورت موافقت مراجع بهداشتي مي‌توان محصول فرا خوانده شده را دوباره فرآوري كرده و به مصرف انساني رساند . در غير اين صورت آن را معدوم كرده و از اين عمليات مراقبت كنيد .

  • 10-2-6-كليه اقدام‌هاي انجام شده در خصوص فراخواني محصول و نحوه تعيين تكليف آن بايد ثبت و مستند شود .

    10-2-7- مجري برنامه فراخواني بايد فرد ذيصلاحي باشد . افراد مطلع نيز بايد وي را همراهي كنند . اين مسئوليت‌ها بايد

                    جداي از مسئوليت‌هاي فروش يا بازاريابي باشد .

    10-2-8- مجري برنامه بايد با مرجع ذيصلاح ارتباط داشته باشد . در صورت پاسخگويي به جرايد كارخانه بايد داراي سخنگو        باشد .