اصول اجرایی GMP در کارخانههای صنایع غذایی
7دقیقه
2-10- تزئينات داخلي
2-10-1- سرتاسر كارخانه بايد از ظاهر مناسبي برخوردار باشد . نشانههاي آلودگي از قبيل كاشيهاي لبپريده ، رنگهاي پوسته پوسته ، لولههاي زنگزده ، گچكاري صدمهديده بايد تعمير شوند .
2-11- لولهكشي آب و فاضلاب
2-11-1- لولهكشي كارخانه بايد از لحاظ اندازه و طراحي شرايط ذيل را داشته باشد :
– عرضه كافي آب براي محوطههاي مورد نياز ؛
– انتقال صحيح پساب يا مواد دفعي مايع از كارخانه ؛
– عدم انتقال آلودگي به مواد خام ، محصول و محيط .
3- امكانات نگهداري مواد خام
3-1- انبارش و نگهداري كالاها
3-1-1- براي سهولت در تميز كردن محيط ، كنترل آفات و تهويهي اطراف محصول ، كليه مواد انبار شده را بايد روي بارچين يا پالت كه حداقل 20 سانتي متر از ديوار فاصله دارند قرار داد .
3-1-2- براي جلوگيري از خطر صدمه ديدگي يا آلودگي ثانويه ناشي از ورود آفات به محصول يا مواد خام ، انبارش مواد خام يا محصول نهايي بايد در حالت كنترلشدهاي انجام گيرد .
3-1-3- مواد ورودي ، مواد در حال كار و محصول نهايي بايد بطور مشخصي تعيين هويت شده و در محوطههاي جداگانه در كارخانه نگهداري شوند .
3-1-4- براي جلوگيري از خطر آلودگي ثانويه ، كليه مواد غير همسان نظير مواد شوينده معطر و غيره را بايد بطور كامل و جداگانه دور از ساير مواد دريافتي انبار كرد .
3-1-5- مواد بستهبندي را در انبارهايي بايد نگهداري نمود كه علاوه بر ساير جزئيات ارائه شده در مورد قسمتهاي مختلف كارخانه ، عاري از غبار بوده و مقاوم به نفوذ آفات و حشرات باشد .
3-1-6- مواد شيميايي غير خوراكي نظير شويندهها و سموم را بايد در محوطهها ي جدا و امن همراه با تجهيزات مصرفي آنها نگهداري نمود .
3-1-7- مدير كنترل كيفيت بايد نوع ، مقدار و وسيله حمل مواد شيميايي مجاز به كارخانه را مشخص كند . براي استفاده ايمن و نگهداري آنها مطابق الزامات قانوني ، بايد اقدامهاي مقتضي بعمل آيد .
3-1-8- ظروف حاوي مواد شيميايي بايد نشانهگذاري و تعيين هويت گردند و در صورت امكان از نشانهگذاري رنگي براي مصارف خاص استفاده شود . از ظروف كهنه و يا ظروفي كه در خط توليد با مواد غذايي در ارتباط هستند نبايد به منظور آمادهسازي و يا حمل موادشيميايي استفاده نمود .
3-2- محوطههاي بارگيري
3-2-1- براي جلوگيري از آلودگي بستههاي مواد غذايي در عمليات بارگيري ، كليه محوطههاي بارگيري بايد در مقابل آفات و پرندگان بخوبي درزگيري شده و مقاوم باشند .
3-2-2- در مورد محصولات خنكشده يا منجمد كه كنترل دما در نگهداري آنها يك عامل بحراني است ، تخليهي خودروي حمل بايد در داخل راهرو يا دريچه كاملا بسته و تحت كنترل صورت گيرد .
3-2-3- كليه محوطههاي بارگيري بايد تميز و پاك نگهداري شده و از نفوذ آفات و لانهگزيني آنها حفاظت شود .
3-2-4- براي حذف آلودگي دود در محوطههاي دريافت و نگهداري ، ليفتراكهاي مورد استفاده بايد با باطري كار كنند .
3-3- جداسازي انبار محصول نهايي
3-3-1- محصول نهايي بستهبنديشده را بايد قبل از انتقال به انبار ، كنترل كيفيت نهايي و برچسبزني نمود .
3-3-2-بهرهاي تاييد شده محصول نهايي بايد در محوطههاي جداگانه در شرايط مناسب از نظر دما و ويژگيهاي محيطي نگهداري شوند .
3-3-3- با توجه به احتمال ايجاد وقفه در فرآيند توليد ( نظير توقف خط ، از كار افتادن دستگاه و … ) پيشبيني انبارهاي حدواسط ( مياني ) حائز اهميت است .
3-3-4- بهرهاي معيوب محصولات نهايي بايد قرنطينه و برچسبزني شده و براي پرهيز از استفاده تصادفي در محوطه ويژهاي جهت بررسي بيشتر نگهداري شود .
3-3-5- سياست شركت در قبال فرآوري مجدد و يا معدوم كردن محصولات قرنطينه شده بايد تشريح گردد .
3-4- جداسازي كالاهاي برگشتي يا صدمهديده
3-4-1- بهرهاي محصولات نهايي برگشتي يا معيوب بايد شناسايي شده و ترجيحا بطور جداگانه نگهداري و برچسبزني شوند .
3-4-2- اقدامات مديريتي موثر براي اطمينان از عدم عرضهي تصادفي محصولات مشكوك ، برگشتي يا صدمهديده بايد به اجراء درآيد .
3-4-3- كارخانه بايد يك رويه سازماندهي شده براي بررسي اتفاقات يا صدمات احتمالي محصول طي نگهداري و توزيع را تهيه و مسير حركت كالا را مشخص كند .
3-5- كالاي نامناسب
3-5-1- موادي كه امكان ايجاد آلودگي يا خطر انتقال مواد نامطلوب به ساير محصولات را دارند ، نظير چسب ، شويندهها وگندزداها ، بايد بطور جداگانه انبار شوند . اين مهم در مورد مواد خام كه آمادهي استفاده در محيطهاي كار هستند بسيار حائز اهميت بوده و كنترلهاي شديدتري براي دور ماندن اين مواد از شويندهها ، گندزداها و غيره نياز است .
3-6- انتقال سريع كالا از سكوهاي بارگيري
3-6-1- مواد خام و محصول نهايي را بايد براي جلوگيري از افزايش دما و به حداقل رساندن خطر آلودگي لايههاي خارجي بستهبندي با آلايندههاي خارجي ، به سرعت و در زماني كوتاه جابجا كرد .
3-7- روشهاي اجرايي استاندارد
3-7-1- مديران بايد داراي درك بالا و قدرت لازم براي انجام مناسب وظايف محوله از طريق كاركنان زيردست خود باشند .
3-7-2- كنترلهاي مديريتي( اجرايي ) بايد موارد زير را تضمين كند :
الف ) بارگيري كليه محصولات بايد به آساني صورت گيرد ؛
ب ) راهروها بايد تميز نگهداري شده و محصولات در محوطههاي جداگانه نگهداري شوند ؛
پ ) حركت در اطراف محصول انبار شده به راحتي انجام شود ؛
ت ) دريافت يا خروج محصول طبق چرخش انباري صحيح انجام شود (FIFO ) ؛
ث ) از فضاهاي موجود حداكثر بهرهبرداري شود .
3-8- سردخانه مناسب
در مورد محصولاتي كه بايد دماي آنها را در محدودهي برودتي خاصي كنترل كرد ، بايد سردخانههاي مناسب با امكانات و تجهيزات مناسب طراحي گردد و وسايل اندازهگيري مطابق برنامه تنظيم و كاليبره شود .
3-9- امكانات كافي براي عرضه محصول
3-9-1- خودروهاي مورد استفاده براي توزيع اوليهي محصولات منجمد يا سردشده بايد قابليت نگهداري دما در محدوده موردنظر را داشته باشند . اين قابليت بايد توسط توليدكننده پذيرفته شود .
3-9-2- دما در نقطه دريافت و طي حمل بايد مطابق موارد ياد شده ثبت و مراقبت شود .
3-9-3- قبل از بارگيري بايد كليه خودروهاي حمل را بازرسي كرد و از تميز بودن ، خنك بودن و عاري بودن اطاقك از آفات و آلايندههايي كه به محصول صدمه مي زنند اطمينان حاصل كرد . اين بررسيها بايد ثبت شوند .
3-9-4- در صورتي كه خودروي حمل براي موادخام ، محصول نهايي و محصولات جانبي كاربري دارد ، بعد از حمل مواد موردنظر بايد نظافت و گندزدايي شود و تمام اين موارد ثبت گردد .
3-9-5- براي جلوگيري از آلودگي ناشي از منابع خارجي ، تحويلدهي محصولات بايد در اتاقك بسته يا راهروي پوشيده انجام شود .
3-9-6- رانندهي خودروي حمل بايد مطابق اصول GMP در كاخانه و مقررات انبارهاي مصرف رفتار كند .
3-9-7- بار بايد بطور يكسان در خودروي حمل توزيع شده و چيدمان آن مناسب باشد .
4- ماشين آلات و تجهيزات فرآوري
4-1- جانمايي مناسب و بدون تراكم تجهيزات
4-1-1- طراحي و جانمايي كارخانه و تجهيزات بايد توليد ايمن محصولات و دسترسي آسان به محلهاي موردنظر را براي نظافت كافي و كنترل آفات تامين كند .
4-1-2- تجهيزات فرآوري و لوازم آزمايشگاهي موادغذايي بايد بطور صحيح براي اين منظور طراحي شده باشند . براي سهولت در نظافت و هدفهاي بازرسي ، تجهيزات بايد به آساني پياده شوند .
4-1-3- تجهيزات بايد حداقل 50 سانتي متر از ديوار و كف كارخانه فاصله داشته باشند .
4-1-4- طراحي كارخانه و چيدمان ماشينآلات براي جلوگيري از تراكم و حوادث اتفاقي بايد مناسب باشد . در اطراف ماشينآلات و تجهيزات بايد امكان تردد افراد براي هدفهاي شستشو و نظافت و بازرسي فراهم شده باشد .
4-1-5- در محوطههاي توليد و انبارش موادغذايي استفاده از ظروف و لوازم شيشهاي به شدت منع شده است مگر آنكه در صورت لزوم استفاده از شيشههاي نمونهبرداري و ظروف شيشهاي احتياجات لازم در اين خصوص بعمل آيد و مطابق دستورالعملهاي از پيش تعيين شده انجام گيرد .
4-2- آموزشهاي گندزدايي و نظافت
4-2-1- آموزش نظافت و گندزدايي مهندسان و پرسنل تازه استخدام شده و آشنايي آنها با بهداشت فردي و حفاظت از محصول الزامي است .
4-2-2- براي ورود به محوطههاي توليد ، همه بايد همچون كارگران از لباس تميز استفاده نمايند و دستهاي خود را شسته و گندزدايي نمايند .
4-2-3- استفاده از اعلاميههاي بهداشتي همراه با تصاوير مربوطه در نقاط ورودي ضمن هدايت وارد شدگان به سمت امكانات بهداشتي ، مشكل اختلاف زبان را هم در مورد بازديدكنندگان خارجي رفع مي نمايد .
