مبانی بهداشت صنعتی

آگاهی عمومی بهداشت صنعتی

     ترجمه و گردآوری

        شرکت مهندسی و مشاوره

   محمود آسیاچی

گرما

سرما

اشعه مضر

نور مرئی

آلودگی هوا

مسمومیت حاد

مسمومیت مزمن

گرد وغبار

گاز و بخار

بلند نمودن و حمل بار

نحوه استفاده از وسائل حفاظت فردی

سروصدا

یکی از عوامل زیان آور محیط کار سروصدای بیش از حد حاصل از ماشین آلات و ابزار می باشد. 

کار کردن در محیط های پر سروصدا باعث ایجاد موارد زیر می شود:

لرزش(ارتعاش)

کارگران بسته به نوع کار و ابزار کار یا محلی که در آن کار می کنند ،ممکن است تمام بدن و یا اعضاء بخصوصی از بدنشان در معرض لرزش قرار گیرد .

گروهی که اعضاء بخصوصی از بدنشان (دستها و پاها)در معرض ارتعاش است مانند افرادی که با مته های بادی کار می کنند (معدنچیان)و یا نجار هایی که با اره برقی کار می کنند و همچنین گروهی نیز که تمام بدنشان در معرض ارتعاش است مانن رانندگان ماشینها دچار مشکلاتی می شوند که بصورت زیر بروز می نماید

کارگرانی که در مجاورت با گرما کار می کنند مانند کارگران شاغل در کنار کوره  ها،نانوایان،ریخته گرهاو… به دلیل حرارت زیاد محیط کار و عرق کردن بیش از حد مقدار زیادی از آب و املاح بدن خود را از دست میدهند و با مشکلاتی مثل گرفتگی عضلاتی،درد های شدید در عضلات دست و پا و شکم روبرو می گردند که به آنان توصیه می شود که:

عوارض دیگر عبارتند از:

1-خستگی مخصوص

شروع این عارضه به آهستگی پیدا می شود و شخص از سرگیجه و خستگی و ضعف عمومی شکایت می کنند.

2-گرمازدگی

این عارضه معمولاً در کارگرانی که زیر تابش مستقیم آفتاب کار می کنند،دیده می شود.

گرما زدگی بصورت ناگهانی ظاهر می شود و پوست بسیار گرم وخشک بوده و درجه حرارت بدن گاهی تا 45 درجه هم میرسد.

3-جوشهای گرمایی

کارگرانی که در محیط های گرم کار می کنند و رعایت بهداشت فردی را نمی نمایند مبتلا به جوشهای قرمز رنگ مخصوصی درروی قفسه سینه می شوند.

سرما

نمونه ای از کار گرانیکه در معرض سرما قراردارند عبارتند از:

1-کارگران راه داریها که در مسیر جاده های کوهستانی و مناطق سردسیر مشغول بکارند.

2-کارگران معدن.

3-کارگران سرد خانه.

4-کارگران کشاورزی و جنگلکاری.

مواجهه با سرما باعث ایجاد سرمازدگی در اعضاء بی حسی و کرخی ودر نهایت یخ زدگی و مرگ می شود.

اشعه های مضر

این نوع اشع ها به دو دسته تقسیم می شوند:

1-اشعه هایی که می توانند باعث تغییرات در سلولهای بدن شده و ایجاد سرطان کنند مانند اشعه ایکس و اشعه های حاصل از مواد رادیو اکتیو که در مراکزی مانند رادیو لوژی ها وجود دارد.

 

2-اشعه هایی که بطور معمول سرطانزا نبوده ولی عوارض و اختلالی در بدن ایجاد می کنند مانند نور مرئی،اشعه های مادون قرمز و ماورا بنفش .

 

نور مرئی(روشنایی)

تامین روشنایی کافی و مناسب در کارگاهها از مهمترین مسائل بوده که باید رعایت گردد.

تابش مستقیم و شدید نور به چشم باعث خیرگی چشم و از طرفی نور ناکافی موجب:

آلودگی هوا

 یکی دیگر از عوامل زیان آورو خطرآفرین برای کارگران مواد شیمیایی است که به صورت جامد،مایع وبخار و تحت عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار می گیرند ویا در جریان کار تولید می شوند.

هر یک از مواد شیمیایی دارای خطرات و زیانهایی است .درجه شدت یا ضعف زیان آوری این مواد به بستگی دارد.

نوع ماده شیمیایی :

بستگی به ترکیب ماده شیمیایی سمیت آن برای انسان متفاوت است .برخی مواد مانند پاراتیون (یکی از سموم دفع آفات نباتی)می تواند باعث مسمومیت شدید و حتی مرگ شود.

برخی دیگر از موادشیمیایی مانند مالاتیون(یکی دیگر از سموم دفع آفات نباتی)سمیت آن بسیار ناچیز و در صورت رعایت نکات بهداشتی در انسان هیچگونه مسمومیتی ایجاد نمی نماید و همچنین مواد شیمیایی مانند گاز دی اکسید کربن در حد معمول آن زیانی برای انسان ندارد ولی اگر مقدار آن در حدی افزایش یابد که جای اکسیژن موجود در هوا را بگیرد می تواند سبب خفگی و مرگ شود.

بنابراین باید:

راه ورود مواد شیمیایی به بدن تاثیر زیادی در بروز مسمومیت دارد .از نظر بهداشت حفره ها مهمترین راه ورود به مواد شیمیایی به بدن دستگاه تنفسی است .چرا که اولاً بسیاری از مواد در هوا پراکنده هستند و از طریق تنفس وارد بدن می شود و ثانیاً در صورت گذشتن از موانع تنفسی و رسیدن به کیسه های هوایی به راحتی جذب خون می شوند و آثار خود را بر بدن برجای میگذارند .مثلاً در اثر سمپاشی هوایی پاراتیون یکی از مناطق ایران جهت وزش باد بنحوی بوده است که باعث پراکنده شدن این ماده سمی در منطقه مسکونی شده و تعداد زیادی از مردم در اثر استنشاق ذرات این سم به هلاکت رسیده اند .مثال دیگر استنشاق بخارات حاصل از تینر ،بنزین و سایر حلالها است که می تواند فرد را دچار کم خونی نموده و بستگی به میزان ورود این مواد به بدن دچار اختلالات خفیف یا شدید عصبی ایجاد نماید.

البته برخی ماده شیمیایی از جمله سموم دفع آفات نباتی و حلالهای صنعتی علاوه بر آنکه می توانند از طریق تنفسی جذب خون شوند از طریق پوست نیز به راحتی جذب خون می شوند و آثار خود را ظاهر می سازند.

توصیه های بهداشتی درمانی در هنگام بروز مسمومیت حاد:

  • جستجوی خود سم یا قوطی سم یا آثار مصرف آن در محل و همچنین نوع آن.
  • توجه به نوع کمک های اولیه که در روی قوطی سم ذکر شده و انجام دستورات مزبور .
  • خارج کردن فرد مسموم از محل آلوده به سم و خارج کردن لباسهای آلوده و شستشوی کافی با آب و در صورت پاشیدن سم به چشم باید به مدت کافی چشمها را با آب شستشو داد.
  • اگر مسمومیت از طریق خوراکی اتفاق افتاده و مسموم به هوش است وادار به استفراق کنید.
  • اگر مسموم بیهوش است سر را طوری قرار دهید که به راحتی تنفس کنید و حلق و حنجره را پاک و تمیز نمائید.
  • تنظیم فرم ارجاع فوری و مسموم را بهمراه ظروف خالی سم و یا مشخصات ان به خانه بهداشت ارجاع دهید.

علائم مسمومیت مزمن:

تماس با حلالها:

عوارض حاصل از تماس با حلالها در مقادیر کم اما در مدت طولانی (مسمومیت مزمن)

  • تاثیر بر سلولهای عصبی که معمولاً به صورت اعتیاد ظاهر می گردد.
  • اختلال در عمل کبد و کلیه ها.
  • ترک خوردگی یا شقاق پوستی .
  • حساس شدن پوست .

راه پیشگیری از عوارض ناشی از تماس طولانی مدت با حلالها.

1-گرد و غبار:

گرد و غبار از آسیاب کردن مواد ،پرداخت کاری،کوبیدن و پر و خالی کردن کیسه های مواد آسیاب شده بوجود می آید.

توجه کنید:

2-دود فلزی یا دمه:

در اثر ذوب شدن جامدات ذراتی از آنها در هوا پراکنده می شود که به آن دود فلزی یا دمه می گویند.

توجه:

3- گاز و بخار:

برخی مایعات مانند تینر ،بنزین ،سایر حلالهای صنعتی اگر در ظرف درب باز باشد به سرعت تبخیر شده و بوی آنها کاملاً در فضای اتاق قابل تشخیص است.

برخی از گاز ها و بخارات دارای رنگ و بوئی می باشند مانند گاز کلر (سمی،بوی تند ،بارنگ سبز)و عده ای از گازها فاقد رنگ و بوی خاص می باشد بنابراین وجود آنها به آسانی حس نمی شود .این گازها در صورتی که خاصیت سمی داشته باشند ،بسیار خطرناکند.

توجه:

مجاری تنفسی مانعی در راه عبور و ورود گازها و بخارات به انتهای ریه نمی باشند.

علاوه بر خاصیت سمی برخی گازها و بخارات (مایعات قابل تبخیر)دو خاصیت دیگر:

باید مورد توجه قرار گیرد.

بطور کلی موادی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های ناشی از کار با مواد شیمیایی و حوادث مربوطه باید در نظر گرفت بشرح زیر می باشد:

  • تعیین نوع یا کد ماده شیمیایی مورد مصرف.
  • در صورت وجود گرد و غبار مرطوب کردن محل یا عامل تولید گرد و غبار.
  • محصور کردن منابع تولید آلودگی و جدا کردن از قسمتهای دیگر.
  • استفاده از هواکش و تهویه محل(بصورت موضعی و عمومی ).
  • استفاده از وسایل حفاظت فردی مناسب.

بلند نمودن و حمل بار:

یکی از مهمترین مسائل کارگران در محیط های صنعتی ناراحتی های کمر و یا دیسک و عوارض آن برروی پاها می باشد که در این نواحی باعث محدودیت حرکت و فعالیت کارگر شده و نهایتاً منجر به غیبت از کار می شود.که در بعضی از مواقع یکی از مهمترین عوامل از کار افتادگی کارگر به حساب می آید

بنابراین در مورد بلند نمودن بار باید اصول زیر مد نظر قرار دارد:

1-نگه داشتن چانه به طرف داخل

2- نزدیک شدن بار

3-نگه داشتن پشت بدن به حالت صاف و خم نمودن زانو به جای خم کردن پشت وکمر

4-محکم گرفتن بار (تعبیعه دسته در بار)

5-برهم زدن تعادل در بار با استفاده نیروی وزن بدن

6-بلند نمودن بار با استفاده از پا تا جائیکه ممکن است

 

 

منابع و ماخذ

  • مجموعه آموزشی بهداشت حرفه ای معاونت بهدا شتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی1376
  • خبر نامه مرکز بهداشت و ایمنی کارخانه سیمان اردبیل.