استاندارد GMP (صنایع غذایی)

9-6- فضای کافی برای خشک کردن تجهیزات

9-6-1- وسایل شسته شده باید در یک محوطه نگهداری تمیز انبار شوند . زهکشی این محیط باید مناسب باشد .

9-6-2- برای جلوگیری از رشد کپک‌ها محیط باید به طور کافی تهویه شود .

9-7- آموزش نظافت‌کاران

9-7-1- متصدیان نظافت باید به مقدار کافی آموزش ببینند . آنها باید از موارد زیر آگاهی داشته باشند .

  • برنامه نظافت ؛
  • مواد شیمیایی موجود و احتیاطات ایمنی لازم ؛
  • رقیق‌سازی محلول‌های شوینده و گندزدا ؛
  • ضرورت خروج موادغذایی از خط در هنگام نظافت ؛
  • استانداردهای بهداشت فردی ؛
  • استفاده و مراقبت از تجهیزات شوینده ؛

9-7-2- افرادی که اختصاصاٌ کارهای نظافت را انجام می‌دهند باید توسط لباس‌های رنگی و یا نشانه‌های دیگر از سایر کارکنان متمایز باشند .

9-8- نظافت و مراقبت

9-8-1- از عملیات نظافت به هر شکلی که بخواهد انجام شود باید مراقبت شود .

9-8-2- برای اطمینان از نظافت کامل هر بخشی از تجهیزات باید یک برگه بازرسی در دسترس باشد .

9-8-3- ناظر نظافت باید با تجهیزات شستشو آشنا باشد و روزانه آنها را بررسی کند . وسایل صدمه دیده یا شکسته باید بلافاصله جایگزین شوند .

9-8-4- ناظر نظافت باید رقت محلول‌های شستشو را هر از چند گاهی بررسی کند و در صورت پایین بودن و یا بالا بودن رقت ، اقدام اصلاحی را اتخاذ کند .

9-9- بررسی‌های فیزیکی و آزمایش‌‌های میکروبی

9-9-1- در صورت کافی بودن عملیات شستشو ( دستی یا CIP  )نباید هیچ ذره‌ای از مواد خارجی و کثافات در پایان عملیات شستشو روی سطوح موردنظر دیده شود .

9-9-2- هنگام بازرسی فیزیکی تجهیزات به تمیز بودن و عاری بودن سطوح از روغن یا گریس توجه خاص شود .

9-9-3- برای اطلاع از وضعیت بهداشتی سطوح شسته شده ، آزمایش میکروبی باید انجام شود .

9-9-4- در صورت زیاد بودن طول لوله‌های دستگاه CIP ، در محل‌های اتصال و همچنین قسمت‌هایی از خط باید آزمایش میکروبی انجام شود .

9-9-5- در صورتی که آزمایش‌های میکروبی ناکارآمدی عملیات شستشو و نظافت را ثابت کرد باید بلافاصله متصدیان نظافت را آگاه کرد .

9-10- تمیز کردن هنگام راه رفتن و انبارداری مناسب

9-10-1- گذشته از سالن تولید ، کلیه ساختمان‌ها و محیط کارخانه باید همواره تمیز نگهداری شود .

9-10-2- محوطه‌های داخلی و خارجی کارخانه باید تمیز نگهداری شده و عاری از تجهیزات اضافی ، ظروف خالی ، بارچین و وسایل دیگری که باعث لانه‌گزینی آفات می‌شود باشد .

9-10-3- در محوطه‌های تولید و آماده‌سازی ، سطوح کثیف و باقی‌مانده‌های موادغذایی باید به حداقل کاهش یابد . کثافات باید براساس اصل تمیز کردن هنگام راه رفتن جمع‌آوری و دفع شوند .

9-10-4- برای جمع‌آوری کثافات ، ضایعات مواد بسته‌بندی و سایر زباله‌ها باید در نقاط موردنظر سطل زباله در نظر گرفته شود . این ظروف باید گنجایش کافی داشته باشند . خالی کردن ظروف زباله باید مطابق دستور عمل تهیه شده توسط گروه حصپ و توسط متصدیان این کار انجام شود .

9-10-5- کثافات کف کارخانه باید توسط متصدیان این کار به غیر از کارگران خط -که احتمال آلوده کردن خط را دارند- انجام شود .

9-10-6- برای جلوگیری از ازدحام یا شلوغی خط ، مواد بسته بندی را باید به مقدار تولید روزانه وارد سالن کرد و انبارش و نگهداری آن به طور مناسبی انجام شود .

9-10-7- کلیه امکانات کارگری نظیر رخت‌کن‌ها ، توالت‌ها ، غذاخوری و استراحت‌گاه کارگران باید به طور مرتب در طول روز تمیز شوند .

9-11- اعلامیه بهداشتی

   واحدهای فرآوری موادغذایی باید توصیه‌های بهداشتی زیر را در قالب اعلامیه یا اطلاعیه بهداشتی نوشته و در جایی که به رویت کلیه کارکنان می‌رسد نصب کنند . اعلامیه بهداشتی باید موارد زیر را شامل شود :

  • هر روز لباس تمیز بپوشید .
  • هنگام جابجایی ، فرآوری و نگهداری موادغذایی از تماس دست با بینی ، دهان ، موی سر و پوست خود پرهیز کنید .
  • در کارخانه سیگار نکشید .
  • روی موادغذایی یا مواد خام به طور مستقیم عطسه یا سرفه نکنید . دست‌های خود را بعد از سرفه یا عطسه کردن بشویید .
  • موی سر خود را با سربند مناسب بپوشانید .
  • استفاده از دستمال‌های شخصی پرهیز کرده و از دستمال‌های کاغذی یکبار مصرف استفاده کنید .
  • موی صورت خود را کوتاه نگهدارید .
  • بعد از پاک کردن بینی دست‌های خود را بشویید .
  • هنگام جابجایی و فرآوری موادغذایی از وسایل زینتی و جواهرآلات استفاده نکنید .
  • وسایل شخصی و یا ابزار کار را در جیب‌های لباس‌کار قرار ندهید .
  • افراد درگیر در جابجایی و فرآوری موادغذایی باید سالم و تندرست باشند .
  • لباس کار را خارج از محیط‌ کار نپوشید .

10- بررسی شکایات و فراخوانی محصول

10-1- شکایات مشتری

10-1-1- کارخانه باید دارای یک برنامه بررسی شکایات مشتریان باشد . مسئول اجرای این برنامه نیز باید مشخص باشد . وی باید دارای دانش کافی و تجربه لازم باشد .

10-1-2- در شکایت‌های مربوط به کیفیت محصول ، مدیر کنترل کیفیت در مطالعه مشکل می‌تواند مشارکت داشته باشد .

10-1-3- کلیه شکایات مربوط به کنترل کیفیت باید ثبت و گزارش شود .

10-1-4- طبق یک برنامه زمان‌بندی شده باید شکایات را بررسی و اقدام موردنظر را اتخاذ کرد .

10-1-5- چنانچه یک بهر از محصول دارای مشکلی باشد اقدام لازم برای سایربهرها باید صورت گیرد .

10-1-6- اقدام اصلاحی باید مطابق با شکایت موردنظر و مقررات مراجع ذیصلاح باشد . اقدام اصلاحی باید ثبت و اجرا شود.

10-1-7- اقدام اصلاحی باید ضمن رفع شکایت از تکرار دوباره آن جلوگیری کند .

10-1-8- برای مراقبت از روند توزیع و مصرف باید از گزارش‌های مربوط به شکایات بهره گرفت . این گزارش‌ها باید به طور مرتب بازبینی شود . یافته‌ها باید به طور مرتب به مدیر یا رییس کارخانه اعلام شود .

10-2- فراخوانی موادغذایی

10-2-1- در صورت آلوده شدن ماده غذایی یا مشکوک بودن به سلامت آن برای مصرف انسانی باید آن را از بازار جمع‌آوری و یا به اصطلاح فراخواند .فراخوانی ماده غذایی ، محصول ناسالم را از دسترس مشتری دور کرده و به وی در خصوص خطاهای بهداشتی آگاهی می‌دهد . هنگام فراخوانی یک ماده غذایی پنج اصل زیر را باید مدنظرقرار داده و دنبال کرد .

  • عدم عرضه محصول مشکوک ؛
  • شناسایی و جداسازی محصول ناسالم ؛
  • تعیین محل توزیع و فروش محصول ؛
  • مطلع کردن مرجع ذیصلاح ؛
  • تعیین تکلیف محصول فراخوانده شده .
  • 10-2-2- برای فراخوانی محصول ، کارخانه باید دارای برنامه باشد . طبق برنامه فراخوانی باید بتوان محصول را در هر زمان موردنیاز از بازار جمع کرد .

10-2-3- وظایف مدیریت کارخانه

   وظایف مدیر کارخانه در خصوص فراخوانی محصول را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد :

  • شناسایی محصول مشکوک ؛
  • صدور مجوز فراخوانی محصول ؛
  • مطلع کردن مشتریان و مراجع بهداشتی ذیصلاح ؛
  • تحقیق و بررسی مشکل ایجاد شده ؛
  • تعیین تکلیف محصول فراخوانده شده ؛
  • مرور رویه‌های فراخوانی محصول ( سالی دوبار )
  • به روز کردن اطلاعات فراخوانی محصول ؛
  • اصلاح برنامه و رویه ایمنی موادغذایی .

10-2-4- وظایف مدیر تولید

   مدیر تولید باید وظایف زیر را در مورد فراخوانی محصول داشته باشد .

  • نگهداری اسناد و مدارک تولید ؛
  • تهیه و به روز کردن تلفن تماس کارکنان کلیدی و مراجع بهداشتی ؛
  • تعیین مقدار محصول فروخته شده ؛
  • تعیین شماره بهر ، تاریخ تولید و انقضا و سایر اطلاعات لازم ؛
  • تعیین محل عرضه محصول ؛
  • بررسی و تحقیق در مورد مشکل ایجاد شده .

10-2-5- مراحل فراخوانی محصول :

فراخوانی محصول دارای مراحل مختلفی است که در زیر به آنها اشاره شده است . این مراحل باید در برنامه فراخوانی محصول کارخانه مدنظر قرار گیرند .

مرحله یک – در این مرحله باید ماهیت مشکل ایجاد شده مشخص شود . تصمیم‌گیری برای فراخوانی محصول بستگی به واقعیت‌های موجود داشته و برای این منظور بررسی دقیق همه اسناد و گزارش‌ها برای تحلیل اطلاعات ضروری است .

   به این منظور کلیه اطلاعات زیر را باید به طور جامع تهیه کرد :

  • چه نوع محصولی تولید شده است ؟
  • زمان تولید کی بوده است ؟
  • مقدار محصول تولید شده چقدر است ؟
  • مشکل کی اتفاق افتاده است ؟
  • محصول چگونه شناسایی شده است ؟
  • علت‌های احتمالی بروز مشکل چه بوده است ؟

مرحله دوم – در این مرحله خطر آلودگی محصول و اثر آن در جامعه باید ارزیابی شود . این ارزیابی باید به طور جامع انجام شود . ارزیابی انجام شده سه نتیجه زیر را در پی خواهد داشت .

  • اگر در مورد محصول ، خطر ایمنی وجود ندارد کاری انجام ندهید .
  • چنانچه محصول آلوده و یا مشکوک عرضه شده است آن را فرا بخوانید .
  • اگر محصول آلوده در چرخه توزیع است آن را برگردانید .

مرحله سوم – مقدار محصول و تاریخ تولید آن را مشخص کنید .

مرحله چهارم – محل فروش محصولات را مشخص کنید .

مرحله پنجم – کلیه مشتریان و توزیع کنندگان را مطلع کرده و برای جمع‌آوری و برگشت دادن محصول اقدام کنید .

مرحله ششم –  مرجع بهداشتی را مطلع کنید .

مرحله هفتم – مردم را از خطر احتمالی آگاه کنید .

مرحله هشتم –

  • یک اطلاعیه تهیه کرده و در جراید منتشر کنید .
  • در اطلاعیه فراخوانی باید جزییات محصول نظیر شماره بهر ، ماهیت نقص و عیب محصول ، شدت خطر و اقدام موردنظر گرفته شود .
  • محصول فراخوانده شده را جداسازی کنید و با شماره گذاری آن در محل جداگانه‌ای انبار کنید .
  • محصول را تعیین تکلیف کردن کنید .
  • در صورت موافقت مراجع بهداشتی می‌توان محصول فرا خوانده شده را دوباره فرآوری کرده و به مصرف انسانی رساند . در غیر این صورت آن را معدوم کرده و از این عملیات مراقبت کنید .
  • 10-2-6-کلیه اقدام‌های انجام شده در خصوص فراخوانی محصول و نحوه تعیین تکلیف آن باید ثبت و مستند شود .

    10-2-7- مجری برنامه فراخوانی باید فرد ذیصلاحی باشد . افراد مطلع نیز باید وی را همراهی کنند . این مسئولیت‌ها باید

                    جدای از مسئولیت‌های فروش یا بازاریابی باشد .

    10-2-8- مجری برنامه باید با مرجع ذیصلاح ارتباط داشته باشد . در صورت پاسخگویی به جراید کارخانه باید دارای سخنگو        باشد .

درباره نویسنده: دکتر محمود آسیاچی

مطالب زیر را حتما بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *