2- ساختمان كارخانه

2-1- جداسازي فضاي فرآيندهاي تميز و كثيف ( clean & unclean )

2-1-1- جهت جريان مواد خام ، مواد نيمه فرآوري‌شده ، محصول نهايي ، كاركنان و تجهيزات كارخانه در حد امكان بايد بصورت خطي و طولي طراحي شود .

2-1-2- عمليات كليدي بايد در حد امكان در محل‌هاي جدا انجام شود .

2-1-3- جهت جلوگيري از آلودگي ثانويه نگهداري مواد خام و بسته‌بندي بايد بطور جداگانه و بدور از محوطه هاي توليد  محصول انجام گيرد .

2-1-4- چنانچه جداسازي محوطه‌ها امكان‌پذير نبوده و يا به سختي انجام گيرد بايد جريان توليد را اصلاح كرد و خطر

           آلودگي ثانويه را با استفاده از موانع فيزيكي مثل پارتيشن يا جانمايي مناسب ماشين‌آلات در فضاي مورد نظر به مقدار زيادي كاهش داد .

2-1-5- جداسازي بين محوطه‌هاي با شدت خطر زياد و كم مواد خام ، محصول وكاركنان بايد بطور كامل انجام گيرد .

              براي جداسازي مناطق با شدت خطر زياد يا محصولات بسيار حساس ، استفاده از هواي تصفيه شده ، فشار مثبت هوا و كنترل مناسب كاركنان توصيه شده است .

2-2- زهكشي ، تعميرات مناسب ، جداسازي محل‌هاي تميز و كثيف  

2-2-1- ظرفيت شبكه زهكشي بايد در اوج كاري كفايت لازم را داشته باشد .

2-2-2 زهكشي كف بايد به گونه‌اي باشد كه همه پساب‌ها به سمت مجراي زهكشي هدايت شده و در هيچ قسمتي آب باقي نماند .

2-2-3- توصيه مي شود مجراي زهكشي نيمه گرد بوده و با حفاظ متحرك تجهيز شود . حفاظ مجراي زهكشي بايد شبكه‌اي بوده و به آساني قابل تميز كردن باشد .

2-2-4- جريان زهكشي بايد براي جلوگيري از آلودگي محيط از قسمت تميز به طرف قسمتهاي ديگر و يا از سمت قسمت تميزتر به قسمت تميز باشد .

2-2-5- وضعيت نصب و استقرار ماشين‌آلات بايد به گونه‌اي باشد كه براي نظافت زهكشي مشكلي ايجاد نكند .

2-3- حركت كاركنان ، تسهيلات شستشوي دست‌ها ( روشويي ) در محل ورودي كارخانه

2-3-1- كليه كاركنان بايد از طريق يك ورودي مخصوص به كارخانه وارد شوند . اين ورودي بايد مجهز به دوش ،  روشويي ، توالت و محل تعويض لباس باشد . توالت‌ها نبايد مستقيم با سالن توليد ارتباط داشته باشند و كاركنان نبايد با لباس‌كار از توالت استفاده كنند .

2-3-2- براي هدايت كاركنان به سمت روشويي‌ها مي توان در ورودي كارخانه از نرده‌هاي مناسب استفاده كرد .

2-3-3- روشويي‌ها بايد داراي سيفون بوده و فاضلاب آن بطور مستقيم به شبكه زهكشي وصل شود . شيرهاي روشويي بايد بدون دخالت دست باز و بسته شوند . استفاده از شيرهاي پدالي ، زانوئي ، آرنجي و برقي توصيه مي شود .

2-3-4- حركت بين قسمتهاي مختلف بايد به حداقل برسد و دائما تحت كنترل باشد .

2-3-5- براي كاهش خطرآلودگي ثانويه بايد از حوضچه‌هاي ضدعفوني كفش كاركنان در محل ورودي سالن‌ها و در ابعاد مناسب استفاده شود . ابعاد حوضچه ضدعفوني بايد به اندازه‌اي باشد كه همه كاركنان مجبور به عبور از آن باشند .

2-4- چيدمان ماشين‌آلات و تجهيزات

2-4-1- وضعيت ماشين‌آلات بايد به گونه‌اي باشد كه دسترسي به كليه قسمتها جهت نظافت آنها آسان باشد . تجهيزات بايد حداقل 50 سانتي متر از ديوار فاصله داشته باشند .

2-4-2- تجهيزات بايد به گونه‌اي طراحي شوند كه احتمال هرگونه آلودگي محصول از سطوح خارجي به حداقل برسد . مواد مصرفي در ساخت تجهيزات و ماشين‌آلات بايد از نوع سازگار با موادغذايي ( Food grade ) باشد .

2-4-3- چارچوب و قاب تجهيزات بايد به شكل لوله‌اي باشد تا تجمع كثافات به حداقل برسد و نظافت دستگاه تسهيل شود.

2-4-4- سطح زير ماشين‌آلات در قسمت كف سالن بايد قابل شستشو و فاقد درز و شكاف باشد و پايه‌هاي دستگاه نبايد مانع شستشو و همچنين زهكشي شود .

2-5- وضعيت كف كارخانه

2-5-1- كف سالنها بايد مقاومت لازم را در برابر تناوب شسشو و گندزدائي و حركت پرسنل و ماشين‌آلات و تجهيزات داشته باشد .

2-5-2- كف كارخانه بايد در شرايط مناسبي قرار داشته و از مواد غير قابل نفوذ ساخته شود . سطوح كف بايد به آساني قابل شستشو بوده و عاري از حفره و خلل و فرج باشد .

2-5-3- سطح كف بايد نسبت به رطوبت و روغن نفوذ ناپذير بوده و نسبت به مواد شيميايي مقاوم باشد . كف بايد به گونه‌اي باشد كه در صورت تماس موادغذايي با آن موجب ليز شدن سطح و سرخوردن روي آن نشود .

2-5-5- محل اتصال ديوار و كف ( كنج ها ) بايد به صورت كونيك يا مقعر ساخته شوند تا براحتي قابل شستشو و  ضدعفوني باشند .

2-5-6- قسمت‌هاي صدمه‌ديده كف بايد با مصالحي تعمير شود كه از جنس مصالح قبلي يا مشابه آن باشد .

2-5-7- در صورت استفاده از فضاهاي نيم‌طبقه در كارخانه ، ارتفاع ديوار آن ها بايد مناسب بوده و جداسازي بطور كامل  انجام شود .

2-5-8- هرگونه راه پله و راهرو به نيم‌طبقه و يا از آن به سالن فرآوري نبايد از روي خطوط توليد عبور كند مگر آنكه  اطراف آن براي جلوگيري از آلودگي محصول بطور كامل پوشيده شده باشد .

2-6- شرايط بهداشتي ديوارها ، كف‌ها و پنجره‌ها

2-6-1- كليه سطوح ديوارها بايد داراي پوشش مناسب بوده و قابل شستشو باشند و در مقابل ضربه مقاوم باشند .

2-6-2- ديوارها بايد فاقد سطوح افقي و برآمدگي باشند تا از تجمع غبار جلوگيري شود .

2-6-3- كليه محلهاي اتصال ديوار به ديوار و ديوار به كف بايد كونيك يا مقعر باشد ( نيم دايره ) تا بخوبي قابل نظافت  باشند . اتصالات ديوار به سقف نيز بايد بخوبي درزبندي گردد.

2-6-4- كليه صدمات و آسيب ديدگي ها بايد به سرعت با مصالح مناسب بازسازي شود .

2-6-5- در صورتي كه نياز به نصب اعلاميه و تابلو به ديوارها باشد نبايد از ميخ يا چسب استفاده نمود .

2-6-6- جلوي كليه ديوارهاي آسيب پذير بايد حفاظ‌هاي مقاوم نصب شود .

2-6-7- لوله‌هاي برق ، آب و غيره بايد بطور مناسب از روي ديوار عبور داده شوند و فاصله مناسب با ديوارها حفظ شود .

2-6-8- در صورت ساخت ديوارهاي موقتي احتياط لازم بعمل آيد كه موجب انتقال آلودگي نشده و خود نيز منبع بالقوه خطر براي محصول و فرآيند توليد نباشد .

2-6-9- درهاي خروجي بايد حتي الامكان بسته نگه داشته شوند . در صورت ناگزير بودن از بازكردن مكرر درها ، براي   بسته شدن آنها بايد از درهاي خودكار يا پشت فنردار يا پرده هاي پلاستيكي آويز يا پرده هوا استفاده شود تا از  ورود حشرات و پرندگان جلوگيري گردد .

2-6-10- براي حفظ هواي داخل سالن از آلودگي كليه درهاي محوطه بايد بطور خودكار بسته شوند . چارچوب در بايد بطور كامل به اطراف چسبيده باشد . چارچوب‌ها و درها بايد در مقابل صدمه‌ديدگي محافظت شوند .

2-6-11 كليه پنجره‌ها بايد بسته نگهداري شوند . در صورتيكه براي تهويه نياز به  بازكردن پنجره‌ها باشد چارچوب پنجره‌هاي موردنظر بايد مجهز به توري باشد تا از ورود حشرات جلوگيري بعمل آيد .

2-6-12- چارچوب پنجره‌ها بايد طوري نصب شده باشد كه فاصله‌اي با ديوارها نداشته و حشرات وارد نشوند .

2-6-13- بلافاصله بايد اقدام به تعمير شيشه‌هاي شكسته و پنجره‌هاي آسيب‌ديده گردد . توصيه مي شود از شيشه‌هاي نشكن يا طلق‌هاي شيشه‌اي استفاده شود .

2-6-14- آستانه پنجره‌ها بايد داراي شيب باشد تا امكان قرار دادن مواد يا ابزار روي آنها از بين برود و به محل تجمع گرد و   غبار تبديل نشود و قابل شستشو باشد .