الزامات جی ام پی (gmp) چیست

4-3-تمیز کردن اولیه مواد بسته‌بندی

4-3-1- تمیز کردن اولیه ظروفی که امکان انتقال اجرام خارجی به محصول را دارند ( نظیر جعبه و قوطی ) باید در محل کارخانه انجام شود .

4-4- مقاومت تجهیزات به خوردگی و پوسته پوسته شدن

4-4-1- کلیه تجهیزات فرآوری و ماشین‌آلات باید در وضعیت مناسبی نگهداری و تعمیر شوند . تعمیرات موقتی که می تواند کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار دهد قابل قبول نیست .

4-4-2- کلیه لوله‌های ورودی به مخازن نگهداری آب یا لوله‌های خروجی از آن باید تمیز نگه داشته شده و عاری از کثافات و سایر مخاطره‌ها باشد .

4-4-3- در صورتی که سطوح فلزی از جنس فولاد زنگ نزن ( استیل ) نباشد باید در وضعیت مناسب و عاری از غبار و پوسته پوسته شدن نگهداری شوند .

4-4-4- طراحی پمپها و اتصالات آنها باید مناسب با هدف موردنظر باشد . پمپها برای سهولت نظافت و بازرسی باید به راحتی باز شوند .

4-4-5- کلیه لوله‌های مورد تماس با مواد خام یا محصول باید قابل سترون شدن بوده و طوری طراحی شوند که بتوان آنها را برای نظافت موثر پیاده کرد .

4-4-6-لوله‌های توکار را باید در شرایط مناسبی همراه با روکش مقاوم به خوردگی نصب کرد .

4-4-7- موتورهای همزن ، اهرم‌ها و سینی‌های روغن باید عاری از غبار نگهداری شوند .

4-4-8- تسمه نقاله‌هایی که در تماس مستقیم با موادغذایی هستند باید از مواد بهداشتی ساخته شده و سالم نگهداری شوند . بدنه و قاب تسمه‌ها نباید از چوب ساخته شوند .

4-4-9- بارچین‌ها ( پالت‌ها ) باید از پلاستیک یا فلزات مقاوم به خوردگی ساخته شوند . از پالتهای چوبی یا پالتهای پلاستیکی شکسته نباید در محیط‌های تولید و انبارش استفاده نمود .

4-5- استفاده از مواد سازگار با موادغذایی ( Food grade materials )

4-5-1- سطوح کلیه تجهیزاتی که در تماس با موادغذایی هستند نباید کوچکترین تاثیری روی آن ماده غذایی بگذارند . در این خصوص استیل زنگ نزن (استیل ) توصیه می شود .

4-5-2- سطوح کلیه تجهیزات موادغذایی باید صاف و بدون منفذ باشد . این سطوح باید به آسانی تمیز شده و زهکشی آنها به راحتی انجام گیرد .

4-5-3- استفاده از چوب در محوطه‌های تولید موادغذایی ممنوع است .

4-5-4- استفاده از تخته نئوپان ( تخته فشرده ) روی میزهای تولید ممنوع است .

4-5-5- درصورت تماس اجتناب‌ناپذیر مواد روان‌کننده تجهیزات و نقاله‌ها با موادغذایی ، باید آنها را از نوع سازگار با موادغذایی انتخاب کرد .

محفظه‌های روباز مجهز به پوشش محافظ شوند . این پوشش‌ها جهت سهولت در شستشو و نظافت باید به آسانی قابل بازشدن باشند .

برای جلوگیری از تجمع غبار و عدم امکان استفاده از پوشش نقاله بعنوان سکو یا میز آنها را باید شیب دار یا گرد ساخت .

4-6-4- پساب حاصل از عملیات فرآورش باید بطور مستقیم به مجرای زهکشی هدایت شود . استفاده از امکانات و اتصالات مناسب جهت جلوگیری از برگشت مجدد آب به سالن‌های تولید الزامی است .

4-6-5- تجهیزات مصرفی فقط باید برای منظور موردنظر استفاده شوند و استفاده از آنها برای سایر هدفها به خاطر خطر انتقال آلودگی ممنوع است .

4-7- برنامه نگهداری و تعمیرات ( نت )

4-7-1- کلیه تجهیزات باید دارای برنامه نوشته شده نگهداری و تعمیرات باشند . کلیه واشرها و درزگیرها باید در وضعیت مناسبی نگهداری شوند .

4-7-2- برای اطمینان از کنترل روزانه و عملکرد صحیح دستگاهها ، کلیه تجهیزات فرآوری را باید فهرست و با توجه به خط تولید شماره‌گذاری نمود .

4-7-3- تجهیزات باید از لحاظ تعمیر در وضعیت مناسبی باشند . برای جلوگیری از آلودگی محصول و حفظ ایمنی آن تعمیر موقتی تجهیزات نظیر چسباندن چسب و مقوا و … ممنوع است .

4-8- کنترل دما

4-8-1- در کلیه محوطه‌های نگهداری مواد خام و محصول ، استفاده از دستگاههای مکانیکی یا خودکار ثبت دما الزامی است .

4-8-2- دمای قسمت‌های مختلف باید مطابق طرح HACCP کنترل شده و ثبت گردد .

4-8-3- کلیه تجهیزات اندازه‌گیری و ثبت دما باید طبق برنامه‌ی زمان‌بندی کالیبره شوند .

4-8-4- کلیه تجهیزات برودتی با توجه به دمای ثبت شده باید قادر به حفظ محصول در این دما باشند . این دماها باید در طرح HACCP دیده شده باشد .

4-9- حفاظ‌های ایمنی دستگاه‌ها نباید از نظافت محل موردنظر ممانعت کنند .

4-9-1- حفاظ‌های ایمنی دستگاهها در مواردی بعنوان محل تجمع کثافات عمل می کنند . بنابراین در پایان تولید و یا ایجاد وقفه در عملیات باید بطور کامل اقدام به نظافت حفاظ‌ها و اطراف آنها کرد .

5- کارکنان

تولیدکنندگان باید دارای تعداد مناسبی از کارکنان صلاحیت‌دار و باتجربه باشند .مسئولیت افراد باید با توجه به شغل آن ها تعیین شود . تولیدکنندگان باید دارای نمودار سازمانی باشند . افراد موردنظر در سمت‌های مختلف باید دارای شرح وظایف نوشته شده بوده و توانایی اجرای مسئولیت‌های خود را داشته باشند . در سمت‌های مربوط به افراد درگیر در اجرای GMP هیچ خلایی نباید موجود باشد .

5-1- کارکنان کلیدی

در واحدهای فرآوری موادغذایی مسئول فنی و مدیر تولید کارکنان کلیدی هستند . چنانچه یکی از این افراد به دلایلی نتواند مسئولیت اجرای GMP را به عهده گیرد ، فرد ذیصلاح دیگری باید جایگزین وی شود . مسئول فنی و مدیر تولید باید مستقل از هم کارکنند . مسئول فنی نباید مسئولیت تولید را نیز داشته باشد ولی می تواند مدیر بخش کنترل کیفیت باشد .

5-1-1- برخی از وظایف مسئول فنی

مسئول فنی باید دارای مسئولیت‌های زیر باشد :

تائید یا رد مواد خام ، مواد بسته‌بندی ، مواد نیمه‌فرآوری شده و محصول نهایی ؛
ارزیابی گزارش‌های مربوط به محموله‌های دریافتی ؛
تایید ویژگی‌ها ، دستورعمل نمونه‌گیری ، روش‌های آزمون و رویه‌های کنترل کیفی ؛
تایید قراردادها و نظارت بر اجرای آنها ؛
کنترل محوطه‌‌های تولید و تجهیزات فرآوری و کارکنان زیر بخش خود ؛
اطمینان از آموزش مداوم کارکنان زیر بخش خود .

5-1-2- برخی از وظایف مدیر تولید

مسئولیت‌های مدیر تولید به قرار زیر است :

اطمینان از تولید و انبارش محصول بر اساس اسناد و مدارک موردنظر برای رسیدن به کیفیت لازم ؛
تایید دستورعمل‌های تولیدی برای اطمینان از اجرای صحیح آنها ؛
اطمینان از ارزیابی صحیح گزارش‌های تولید و امضای آن توسط فردی ذیصلاح قبل از ارسال به بخش کنترل کیفیت ؛
مراقبت و حراست از کارخانه ، تجهیزات و ماشین‌آلات بخش تولید ؛
اطمینان از آموزش مداوم کارکنان زیر بخش خود .

5-1-3- برخی از وظایف مشترک مدیر تولید و مسئول فنی

مدیر تولید و مسئول فنی معمولا ٌ وظایف مشترکی در کارخانه دارند . این وظایف را می توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

نوشتن رویه‌ها و اسناد و اصلاحیه‌ها ؛
مراقبت و کنترل محوطه‌های تولید ؛
مراقبت از بهداشت کارخانه ؛
تایید فرآیندهای تولیدی ؛
آموزش ؛
تایید و مراقبت از عرضه‌کنندگان مواد خام و بسته‌بندی و غیره ؛
تایید و مراقبت از قراردادها ؛
تایید شرایط نگهداری مواد خام و محصول ؛
حفظ و حراست از اسناد و مدارک ؛
بررسی شکایات از نظر تطابق با اصول GMP ؛
بررسی ، تحقیق و نمونه‌برداری برای مراقبت از عواملی که ممکن است کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار دهند .

5-2- برنامه‌های آموزش کارکنان

5-2-1- قبل از شروع به کار کارکنان ، آنها را باید از الزامات قانونی و سیاست شرکت در قبال بهداشت فردی مطلع و از آنها برای اجرای این مهم تعهد گرفت . این تعهد در صورت نیاز باید به روز شود . مدیران بخش کنترل کیفیت برای کارکنان جدید باید دوره‌های آموزشی برگزار کنند .

5-2-2- کلیه کارکنان با توجه به نوع شغل خود باید اصول بهداشت موادغذایی را آموزش ببینند . در این دوره آموزش باید اصول بهداشت فردی ، دلایل اهمیت و الزام آنها تشریح شود .

5-2-3- برای درک کامل کارکنان از بهداشت و مسئولیت‌های خود و ضرورت اجرای برنامه و دستورعمل‌های بهداشتی باید برنامه‌های آموزشی ضمن خدمت برای آنها برگزار کرد .

5-2-4- کلیه کارکنان تولید و کنترل کیفیت باید به طور کامل در خصوص اصول GMP آموزش‌دیده و از وظایف خود ، آگاهی کامل داشته باشند . سایر کارکنان نظیر مهندسان ، کارکنان فنی و نظافت و هرکسی که بنا به وظیفه خود ناگزیر به ورود به کارخانه و محوطه تولید است به فراخور وظیفه خود آموزش‌های لازم را باید طی کند .

5-2-5- مدارک آموزشی هر فردی باید به طور جداگانه نگهداری شود . تاثیر دوره‌های آموزشی در کارآیی کارکنان و نحوه مراقبت از آنها باید ثبت و نگهداری شود .

5-2-6- در صورت پایان یافتن مدت اشتغال هر یک از کارکنان باید توجه جدی به مساله ایمنی محصول شود . برای جلوگیری از آلوده کردن سهوی محصول توسط کارکنانی که به هر دلیلی مدت اشتغالشان پایان می یابد ، اقدام‌های مناسبی باید اتخاذ کرد . به این منظور هنگام استخدام هر یک از کارکنان باید ضمن بیان الزامات قانونی در قبال ایمنی محصول و مسئولیت وی در قبال سلامت مصرف‌کنندگان ، تعهدات لازم گرفته شود .